Oznaczenie egzaminu spawacza zgodnie z normą PN-EN ISO 9606
Osoba pracująca jako spawacz lub spawalnik powinna prawidłowo rozróżniać oznaczenia zawarte na certyfikacie spawalniczym.
Ponadto, każdy spawacz, niezależnie czy pracuje w Polsce czy poza granicami powinien posiadać aktualny certyfikat spawacza.
Przykładowe zapisy uprawnień
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PN-EN ISO 9606-1 | 111 | P | BW | FM1 | B | t12 | PF | ml |
| PN-EN ISO 9606-1 | 111 | T | BW | FM3 | B | s8.0 D60 | H-L045 | ss nb |
| PN-EN ISO 9606-2 | 131 | P | BW | 22 | S | t8 | PE | ss nb |
| PN-EN ISO 9606-1 | 135-D | P | FW | FM1 | S | t10 | PF | ml |
| PN-EN ISO 9606-1 | 135-D | P | BW | FM1 | S | s12 | PF | ss nb |
| PN-EN ISO 9606-1 | 136 | P | FW | FM1 | R | t10 | PF | ml |
| PN-EN ISO 9606-1 | 141 | P | BW | FM5 | S | s4.0 | PF | ss gb |
| PN-EN ISO 9606-1 | 141 | T | BW | FM1 | S | s4.0 D89 | H-L045 | ss nb |
| PN-EN ISO 9606-2 | 141 | P | FW | 22 | S | t6 | PF | sl |
| PN-EN ISO 9606-1 | 311 | T | BW | FM1 | S | s4.0 D89 | H-L045 | ss nb rw |
| PN-EN ISO 9606-1 | 311 | P | BW | FM1 | S | s4 | PA | ss nb rw |
1. Numer normy zgodnie z którą odbył się egzamin:
- PN-EN ISO 9606-1
Egzaminowanie spawaczy. Spawanie Cz. 1: Stale
- PN-EN ISO 9606-2
Egzaminowanie spawaczy. Spawanie Cz. 2: Aluminium i stopy aluminium
- PN-EN ISO 9606-3
Egzaminowanie spawaczy. Spawanie Cz. 3: Miedź i stopy miedzi
- PN-EN ISO 9606-4
Egzaminowanie spawaczy. Spawanie Cz. 4: Nikiel i stopy niklu
- PN-EN ISO 9606-5
Egzaminowanie spawaczy. Spawanie Cz. 5: Tytan i stopy tytanu, cyrkonu i stopy cyrkonu.
Oznaczenia wg wycofanej normy:
- PN-EN 287-1
Egzamin kwalifikacyjny spawaczy – Spawanie – Część 1: Stale
2. Metoda spawania:
111 – spawanie łukowe elektrodą otuloną
121 – spawanie łukiem krytym pojedynczym drutem elektrodowym
131 – spawanie metodą MIG (spawanie elektrodą topliwą w osłonie gazów obojętnych)
135 – spawanie metodą MAG (spawanie elektrodą topliwą w osłonie gazów aktywnych)
136– spawanie łukowe drutem proszkowym w osłonie gazu aktywnego
141– spawanie metodą TIG (elektrodą nietopliwą w osłonie argonu)
311 – spawanie gazowe acetylenowo-tlenowe
W przypadku egzaminu gdzie do wykonania spoiny czołowej zastosowano dwa procesy spawania (np. ścieg graniowy 141 + wypełnienia spoiny 111) wówczas podaje się oznaczenia dwóch procesów: 141/111.
Oznaczenia D, G, S, P dla metod 131, 135, 138:
D – zwarciowe przechodzenie metalu
G – kroplowe przechodzenie metalu
S – natryskowe przechodzenie metalu
P – pulsujące przechodzenie metalu
Spawanie łukiem krótkim zwarciowym (D) kwalifikuje pozostałe rodzaje przenoszenia metalu w łuku jednak nie odwrotnie.
| Rodzaj łuku | D | G | S | P |
|---|---|---|---|---|
| D – zwarciowy | X | X | X | X |
| G – kroplowy | – | X | – | – |
| S – natryskowy | – | – | X | – |
| P – pulsujący | – | – | – | X |
Tabela – zakres kwalifikowania dla rodzaju przenoszenia łuku
3. Rodzaj wyrobu (rodzaj złącza egzaminacyjnego):
P – (eng. plate) blacha
T – (eng. tube) rura
4. Rodzaj spoiny:
FW – (eng. fillet weld) – spoina pachwinowa
BW – (eng. butt weld) – spoina czołowa
5. Grupa / podgrupa materiałowa wg PN CR ISO 15608:
| Grupa materiału dodatkowego | Rodzaj stali | Przykład materiału dodatkowego do spawania |
|---|---|---|
| FM1 | Stale niestopowe i stale drobnoziarniste | – |
| FM2 | Stale o wysokiej wytrzymałości | – |
| FM3 | Stale o zawartości chromu Cr < 3,75% | – |
| FM4 | Stale o zawartości chromu 3,75 ≤ Cr ≤ 12% | – |
| FM5 | Stale odporne na korozję i stale odporne na wysoką temperaturę | – |
| FM6 | Nikiel i stopy niklu | – |
Tabela – Grupy materiałów dodatkowych do spawania stali (dotyczy normy EN ISO 9606)
| Spoiwo | FM1 | FM2 | FM3 | FM4 | FM5 | FM6 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| FM1 | X | X | – | – | – | – |
| FM2 | X | X | – | – | – | – |
| FM3 | X | X | X | – | – | – |
| FM4 | X | X | X | X | – | – |
| FM5 | – | – | – | – | X | – |
| FM6 | – | – | – | – | X | X |
Tabela – zakres kwalifikacji dla spoiw
X – spoiwa do których spawacz jest kwalifikowany
| Numer | Opis |
|---|---|
| 1.1 | Stale o minimalnej granicy plastyczności ReH ≤ 275 N/mm 2 |
| 1.2 | Stale o minimalnej granicy plastyczności 275 N/mm2 < ReH ≤ 360 N/mm2 |
| 1.3 | Drobnoziarniste stale normalizowane o ReH > 360 N/mm2 |
| 1.4 | Stale o podwyższonej odporności na korozję |
| 2 | Drobnoziarniste stale przerobione termo-mechanicznie i staliwa o minimalnej granicy plastyczności ReH > 360 N/mm2 |
| 3 | Stale ulepszane cieplnie i utwardzane dyspersyjnie za wyjątkiem stali nierdzewiejących o ReH > 360 N/mm2 |
| 4 | Stale Cr-Mo-(Ni) z niską zawartością wanadu, o zawartości Mo ≤ 0,7% i V ≤ 0,1% |
| 5 | Stale Cr-Mo bez zawartości wanadu i o zawartości C ≤ 0,35% |
| 6 | Stale Cr-Mo-(Ni) z dużą zawartością wanadu |
| 7 | Stale ferrytyczne, martenzytyczne lub utwardzane dyspersyjnie stale nierdzewiejące o zawartości C ≤ 0,35% i 10,5% ≤ Cr ≤ 30% |
| 8 | Stale austenityczne |
| 9.1 | Stale niklowe o zawartości Ni ≤ 3,0% |
| 9.2 | Stale niklowe o zawartości 3,0% < Ni ≤ 8,0% |
| 9.3 | Stale niklowe o zawartości 8,0% < Ni ≤ 10,0% |
| 10 | Nierdzewne stale austenityczno-ferrytyczne (stale Duplex) |
| 11 | Stale objęte grupą 1 oprócz zawartości 0,25% < C 0,5% |
Tabela – Grupy materiałów dodatkowych (dotyczy normy EN 287)
6. Materiał dodatkowy / spoiwo:
Symbole dla typu otuliny lub rdzenia:
A – otulina kwaśna
B – otulina zasadowa lub rdzeń elektrody – zasadowy
C – otulina celulozowa,
M – drut proszkowy z proszkiem metalicznym,
P – drut proszkowy rutylowy z szybko krzepnącym żużlem,
R – otulina rutylowa lub drut proszkowy z rutylową mieszanką proszkową, żużel wolno krzepnący
RA – otulina rutylowo-kwaśna
RB – otulina rutylowo-zasadowa
RC – otulina rutylowo-celulozowa
RR – otulina rutylowa – gruba
S – drut elektrodowy lity / pręt lity
V – drut proszkowy – rdzeń rutylowy lub zasadowy/fluorkowy
W – drut proszkowy -zasadowy / fluorkowy, żużel wolno krzepnący
Y – drut proszkowy- zasadowy / florkowy, żużel szybko krzepnący
Z – drut proszkowy – inne typy
| Rodzaj spoiwa | S | M | B | R, P, V, W, Y, Z |
|---|---|---|---|---|
| drut / pręt lity – S | X | X | – | – |
| drut proszkowy/pręt – rdzeń metaliczny M | X | X | – | – |
| drut proszkowy/pręt – rdzeń topnikowy B | – | – | X | X |
| drut proszkowy/pręt – rdzeń topnikowy R, P, V, W, Y, Z | – | – | – | X |
Tabela – zakres kwalifikacji dla rodzajów spoiw
X – spoiwa do których spawacz jest kwalifikowany
| Proces spawania | Rodzaj otuliny stosowanej podczas egzaminu | A, RA, RB, RC, RR, R | B | C |
|---|---|---|---|---|
| 111 | A, RA, RB, RC, RR, R | X | – | – |
| 111 | B | X | X | – |
| 111 | C | – | – | X |
Tabela – Grupy materiałów dodatkowych (dotyczy normy EN 287)
X – spoiwa do których spawacz jest kwalifikowany
7. Wymiary złącza egzaminacyjnego [mm]:
- np. t10 oznacza blachę o grubości 10 mm (dla spoin pachwinowych)
- np. s4.0 oznacza blachę o grubości 4 mm (dla spoin czołowych)
- W przypadku złącza egzaminacyjnego dla spoiny czołowej w którym zastosowano dwa procesy spawania (np grań TIG + wypełnienie spoiny elektrodą otuloną 111), wówczas w zapisie grubości materiału podaje się grubości spoin wykonanych poszczególnymi procesami, np. s 20 (5/15).
- W przypadku złącza egzaminacyjnego dla rury T, zapis oznaczenia zewnętrznej średnicy rury składa się z dużej litery D, np. D89 oznacza rurę o średnicy Φ89.0
8. Pozycja spawania wg PN-EN ISO 6947:
Pozycje spawania rur- spoiny czołowe:
PA – rura obrotowa, oś pozioma, spoina podolna
PC – rura stała, oś pionowa, spoina naścienna
PH – rura stała, oś pozioma, z dołu do góry (dawniej PF)
PJ – rura stała, oś pozioma, z góry na dół (dawniej PG)
H-L045 – rura stała, oś: pochylona; spoina: z dołu do góry
J-L045 – rura stała, oś: pochylona; spoina: z góry na dół
Pozycje spawania blach – spoiny pachwinowe:
PA – podolna
PB – poboczna
PD – okapowa
PF – pionowa, z dołu do góry
PG – pionowa, z góry na dół
Pozycje spawania blach – spoiny czołowe:
PA – podolna
PC – naścienna
PE – pułapowa
PF – pionowa, z dołu do góry
PG – pionowa, z góry na dół
| Pozycja spawania złącza egzaminacyjnego | PA | PB | PC | PD | PE | PF | PH | PG | PJ | H-L045 | J-L045 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PA | X | X | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| PB | X | X | – | – | – | – | – | – | – | – | – |
| PC | X | X | X | – | – | – | – | – | – | – | – |
| PD | X | X | X | X | X | – | – | – | – | – | – |
| PE | X | X | X | X | X | – | – | – | – | – | – |
| PF | X | X | – | – | – | X | – | – | – | – | – |
| PH | X | X | X | X | X | X | X | – | – | – | – |
| PG | – | – | – | – | – | – | – | X | – | – | – |
| PJ | X | X | – | X | X | – | – | X | X | – | – |
| H-L045 | X | – | X | – | X | X | – | – | – | X | – |
| J-L045 | X | – | X | – | X | – | – | X | – | – | X |
Tabela – Pozycje spawania oraz zakresy kwalifikacji
9. Sposób wykonania złącza egzaminacyjnego:
Szczegóły dotyczące spoiny:
nm – bez materiału dodatkowego
ss – spawanie jednostronne
bs – spawanie dwustronne
nb – spawanie bez podkładki materiałowej
mb – podkładka materiałowa
sl – spawanie jednowarstwowe
ml – spawanie wielowarstwowe
fb – podkładka topnikowa
ci – wkładka spoiwa
gb – podkładka gazowa
rw – spawanie w prawo
lw – spawanie w lewo
